Wstęp

Co czwarty palacz skraca swoje życie o 20 lat i umiera przed 65 rokiem życia. Mimo takich prognoz, osoby palące bagatelizują niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą uzależnienie od nikotyny. Mimo kampanii antynikotynowych, prozdrowotnych wielu ludziom trudno wyrwać się z nałogu. Palą papierosy, ponieważ są uzależnieni fizycznie i psychicznie od nikotyny.

Jakie zagrożenia niesie ze sobą długotrwałe nałogowe palenie papierosów? Abstrahując od faktu, że traci się mnóstwo pieniędzy na kolejne paczki papierosów, szybciej starzeje się skóra, pojawia się szereg komplikacji zdrowotnych, np. ryzyko zachorowania na raka płuc, nerki, pęcherza, chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu czy miażdżycę.

Rak płuca

Według Światowej Organizacji Zdrowia rak płuca jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym na świecie. Co roku stwierdza się około 1,3 mln nowych zachorowań.  W Polsce od kilku lat liczba zachorowań stale wzrasta i wynosi obecnie około 23 000.  Prawie tyle samo osób umiera w Polsce na raka płuca. Oznacza to, że choroba ta zabija więcej osób niż raki piersi, prostaty, jelita, wątroby, nerek oraz czerniak razem wzięte.

Jednakże bitwa z rakiem płuc wcale nie musi być przegrana. Nadzieją może stać się wczesne wykrywanie choroby, tzw. profilaktyka wtórna, polegająca na regularnym badaniu osób zdrowych, bez objawów, za to znajdujących się w tzw. grupie ryzyka.

Istnieje kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zachorowania na raka płuca. Głównym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu.  Rak płuca najczęściej występuje (w 9 na 10 przypadków zachorowań) u palaczy lub osób, które przebywają w otoczeniu osób palących (tzw. bierni palacze). Na przykład jeśli ktoś wypala 20 papierosów dziennie przez 40 lat, to jest około 8 razy bardziej narażony na ryzyko zachorowania na raka płuca, niż osoba, która paliła 40 papierosów dziennie przez 20 lat. U biernych palaczy ryzyko zachorowania na raka płuca wzrasta o około 25% ( dotyczy małżonków osób palących) i o około 17% w przypadku osób, które są narażone na przebywanie w dymie tytoniowym w pracy.

Kolejnym istotnym czynnikiem ryzyka raka płuca jest ekspozycja na azbest. Osoby, które miały lub mają kontakt z azbestem i które są jednocześnie palaczami tytoniu mają 60 do 90 razy wyższe ryzyko zachorowania na raka płuca i około siedmiokrotne większe prawdopodobieństwo zgonu z powodu raka płuca w porównaniu z ogólną populacją.

Innymi substancjami karcynogennymi są :  niektóre gazy (np. radon) , metale ciężkie (chrom, nikiel), paliwa (np. benzyna), spaliny silników wysokoprężnych. Czynnikiem, który może mieć wpływ na wzrost zachorowalności na raka płuca  jest zanieczyszczenie środowiska. Pewną rolę odgrywają także czynniki genetyczne. U osób, u których w rodzinie występowały  przypadki zachorowania na raka płuca ryzyko zachorowania jest większe.

Źródło: http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,316470,rak-pluc-wciaz-bardzo-grozny.html

Rak płuc przebiega często w sposób bezobjawowy. Charakterystyczne objawy pojawiają się zwykle późno, dlatego rozpoznanie następuje najczęściej w zaawansowanej fazie choroby. Zaledwie 13% zachorowań udaje się wykryć na tyle wcześnie, by można było podjąć leczenie chirurgiczne. Gdyby nowotwór płuc udawało się wykryć odpowiednio wcześnie, nawet 80% chorych miałoby szansę na wyleczenie.

Do podstawowych objawów, które powinny zmusić nas do natychmiastowej wizyty u lekarza zaliczamy:

• przewlekły, utrzymujący się kaszel z odksztuszaniem wydzieliny;
• pojawienie się krwi w plwocinie;
• duszność
• chrypka;
• utrata apetytu i spadek masy ciała, których nie można w inny sposób wyjaśnić;
• płytki oddech i trudności w oddychaniu;
• gorączka bez innego powodu;
• świszczący oddech;
• powtarzające się ataki zapalenia oskrzeli i płuc;
• bóle w klatce piersiowej.

Istnieje kilka sposobów wykrywania raka płuca. Do podstawowych metod zaliczamy : zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej (rtg płuc), badanie cytologiczne plwociny  oraz bronchoskopię (badanie wykonywane przy użyciu specjalnego urządzenia - bronchoskopu, który wprowadzany jest przez usta lub przez nos, w znieczuleniu miejscowym. Bronchoskopia pozwala uwidocznić drogi oddechowe przy pomocy niewielkiej kamery. U pacjentów zagrożonych rozwojem raka płuca, zaleca się stosowanie tomografii komputerowej jako metody przesiewowej, która pozwala na wykrywanie nawet niewielkich zmian nowotworowych, we wczesnym stadium zaawansowania.

Profilaktyka pierwotna

Profilaktyka pierwotna obejmuje wszelkie działania, które zapobiegają rozwojowi raka płuca. Zwalczanie raka płuca polega przede wszystkim na zwalczaniu palenia tytoniu oraz na ochronie przed narażaniem na działanie dymu tytoniowego (palenie bierne) w środowisku pracy i w miejscach publicznych. Jedną z metod walki z nałogiem palenia jest ograniczenie lub zakaz reklamy wyrobów tytoniowych obowiązujący między innymi w Unii Europejskiej. Istnieje także obowiązek umieszczania napisów ostrzegawczych na opakowaniach wyrobów tytoniowych. Promuje się także modę na niepalenie. Ryzyko zachorowania na raka płuca zmniejsza się o połowę już po 5 latach od momentu rzucenia palenia, a po 10-15 latach wynosi tyle, jak dla osób, które nigdy nie paliły.

Jeśli chcesz zminimalizować ryzyko raka płuca, nie pal. Jeśli palisz, rzuć. Jeśli nie palisz, nie zaczynaj.

Jak odmawiać

Jak mówić NIE ?

Jak oprzeć się namowom i nie stracić kolegów?

Asertywność to termin obecnie bardzo rozpowszechniony. Nie wszyscy jednak rozumieją, co on dokładnie oznacza. Otóż bycie asertywnym to wyrażanie w nieagresywny, lecz stanowczy sposób własnego zdania i emocji oraz poszanowanie swoich praw, przy równoczesnym poszanowaniu praw i poglądów innych ludzi. Z takiego zachowania płynie wiele korzyści!

Asertywność to sztuka wyrażania uczuć, myśli i życzeń, a także dbałość o przestrzeganie należnych nam praw, ale bez naruszania praw innych. Jest to umiejętność, której można się nauczyć, a nie cecha, z którą jedni się rodzą, a inni nie. Asertywność pomaga nam nawiązywać poprawne relacje społeczne, radzić sobie w sytuacjach trudnych, zaspokajać nasze potrzeby, pragnienia, spełniać życzenia; zapobiega też niepotrzebnemu kumulowaniu emocji. Asertywność to również umiejętność oceniania sytuacji.

Źródło: http://tvp.info/informacje/nauka/bierne-palenie-oslabia-sluch/4924778

Pojęcie asertywności jest szczególnie ważne dla dzieci i młodzieży w kontekście umiejętności asertywnego odmawiania. Uczenie dzieci tego typu strategii pozwala maksymalnie opóźniać (lub eliminować) inicjację tytoniową, alkoholową, narkotykową, wchodzenie w grupy przestępcze itp.

Asertywne odmawianie polega na bezpośrednim, uczciwym i stanowczym wyrażeniu swojej odmowy („nie”), bez pretensji i usprawiedliwień. Niezbyt jasno wyrażona forma odmowy lub nadmierne usprawiedliwianie się może bowiem zachęcać rozmówcę do dalszego namawiania. Najlepszym argumentem jest odwołanie się do swoich preferencji („wolę”, „chcę”, „postanowiłem”), bez proszenia o pozwolenie czy tłumaczenia. Czasem warto jest też uprzedzić, że nie będzie się czegoś robić, zanim dojdzie do konieczności bezpośredniej odmowy (np. „chcę od razu powiedzieć, że chętnie z Wami porozmawiam, ale nie będę palić”).

Źródło: http://bez-papierosow.pl/

Jedną z najczęściej stosowanych technik asertywnego zachowania, szczególnie przydatną, gdy chcemy powiedzieć „nie” drugiej osobie jest metoda „zaciętej płyty”. Polega ona na sformułowaniu krótkiego, precyzyjnego i łatwego do zrozumienia stwierdzenia, a następnie na wielokrotnym powtarzaniu go, tonem spokojnym i stanowczym (np. „dziękuję, nie palę”). Ważne jest, aby język ciała był zgodny z tym komunikatem. Dobrze jest tę technikę wcześniej przećwiczyć, aby nie dać się rozmówcy zbić z tropu.

Literatura:

McKay M., Davis M., Fanning P.: Sztuka skutecznego porozumiewania się. GWP, Gdańsk 2003.

Król-Fijewska M.: Stanowczo, łagodnie, bez lęku. Intra, Warszawa 2001.